Täkst aw mooringer frasch


Friedrich Paulsen (tulaid e Hoorne/Langenhorn, di 16. Juli 1846, störwen Berlin/Steglitz di 14. August 1908) wus en Nordfraschen filosoof än pädagooge. Sin ålerne wjarn böremanschne: Paul Frerck än Christine Ketelsen. Foon dåt füft laawensiir ouf köm hi önj dåt toorpschölj än dan 1859 önj et schölje foon di liirer Sönke Brodersen. Dideer föärderde Paulsen ma åle kreefte än sü köö hi dan 1863 önj dåt Christianeum önj Altona. Deereefter studiird hi önj Erlangen, Bonn än Berlin, weer hi 1878 en bütegewöönliken båntje füng ås profäsor önj filosofii än pädagogiik. 1896 fülied hi Eduard Zeller (1814-1908) eefter ås profäsor öne e moråålfilosofii önj Berlin.

Friedrich Paulsen än ålerne (am 1860)

Hi wus di grutste foon da schoulere foon Gustav Theodor Fechner (1801-1887), huums doktriin foon panpsüchismus hi grut bedjüsing jäif döör sin Einleitung in die Philosophie (1892; 7. aplååge 1900). Ouers hi ging foole wider ås Fechner önj dåt hi fersoocht en epistemoloogisch deerstaling tu jeewen foon dåt waasen foon dåt psüchofüüsisch. Wan hi uk Immanuel Kant sin hüpoteese gödjkånd, dåt we döör anerlik fäilen üs bloot bewust san foon di siiletustånd, sü miinjd hi duch dåt dåtheer bewustweesen en waasen as foon dåt keer seelew, weer ham Kant iinj sätj. Jü siil as deereefter en praktisch realitäät, jü Paulsen, ma Arthur Schopenhauer, betråchtied ås bekånd döör di wale. Ouers diheere as nån rasjonälen wansch, niinj ünbewust irasjonäl wale än uk niinj bewust intäligänt wale, ouers en instinkt, en wale tu laawen (Zielstrebigkeit), oofding unerbewust, müüle ferfüliend, ouers suner deerouer eeftertutånken. Jüheer apfooting foon wale, wan uk beständi än iinjfåch for jü ålgemiin teese, schal dütlik unerschåås wårde foon e gewönlik bedjüsing foon wale, dåt as rasjonäl begeeren.

Friedrich Paulsen (1907)

Paulsen as bål bääder bekånd döör sin aptiiende schrafte, ås ås en riin filosoof. Sin Geschichte des gelehrten Unterrichts as en årbe foon gruten wjart.

Di mååler Jacob Alberts wus for kort tid ma iinj foon sin doochterne befraid.

Wärke Bewerke

  • Aus meinem Leben (1909)
  • Geschichte des gelehrten Unterrichts auf den deutschen Schulen und Universitäten (1885)
  • Symbolae ad systemata philosophiae moralis historicae et criticae (1871)
  • System der Ethik mit einem Umriß der Staats- und Gesellschaftslehre (1889)
  • Versuch einer Entwicklungsgeschichte der Kantischen Erkenntnistheorie (1875)

Linke Bewerke