Niccolò Machiavelli

Tekst üüb Fering

Niccolò di Bernardo dei Machiavelli ([makjaˈvɛlːi⁠]; * 3. Mei 1469 uun Florens; † 21. Jüüne 1527 uk diar) wiar en italjeens skriiwer, filosoof an poliitiker.

Leewent

Machiavelli kaam faan en feraaremt aadelsfamilje. Hi feerd sant 1498 at kanslei för militeerisk an bütjluns uungeleegenhaiden faan det Republiik Florens. Hi ging üüs diplomaat tu hög hööfen, fööraal tu Frankrik, det Halig Röömsk Rik an tu a hertooch faan Romagna, Cesare Borgia. Üüs a Medici, diar 1494 faan Florens ferdrewen wurden wiar, tu't meecht uun Florens turagkaam, wurd hi faan sin baantje entleet an iinsperet. Hi lewet leeder üüb sin letj lungud nai bi Florens för ham salew. Heer skreew hi sin grat werken, wat efter san duas ütjden wurd: Onerhualingen auer det Iarst Dekaad faan Titus Livius (üüb Italjeens: Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio, 1531) an A Prins (üüb Italjeens: Il Principe, 1532).

Filosofii

För Machiavelli as at histoore en kreisluup: At reegiment faan prinsen an republiiken liase enöler uf; tu't skeebning an feestigung faan en stootsweesen as en stark ianselpersöönelkhaid nuadig, diar mä düchtighaid (üüb Italjeens: virtù) gonstig föörütjsaatingen (üüb Italjeens: fortuna) tu natigen ferstäänt. För det Itaalien faan do forderet hi en starken hersker faan absoluutisk preeging, diar a stoot mä aal medeln feestigt. Moraal an religiuun skel efter sin meening tu't intrese faan a stoot onerordnet weese.

Kwelen

Steiner, G., ed (1971), Meyers Taschenlexikon: Fremdsprachige Schriftsteller, VEB Bibliographisches Institut, Leipzig, s. 378.