Pierre Curie
 Tekst üüb Fering
|
Pierre Curie ([pjɛʁ kyʁi];* 15. Mei 1859 uun Pariis; † 19. April 1906 uk diar) wiar en fraansöösk füüsiker. Hi fing 1903 tup mä sin wüf Marie Curie (bäären Skłodowska) an Henri Becquerel, a Nobelpris för Füsiik.
Leewent
BewerkePierre Curie wiar a dochter Eugène Curie (1827-1910) an Sophie-Claire Depouilly (1832-1897), en fabrikant sin foomen, hör naist dring. Hi wurd faan priwaatliarern onerracht an maaget sin Abituur uun't ääler faan seekstanj. Uun't ääler faan njüügentanj hed hi en uniwersiteetsufslus uun füsiik. Diarefter wurd hi liarer uun det nei Skuul för Füsiik an Chemii uun Pariis (École municipale de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris). Hi slood 1895 sin promotschuun uf an wurd prufesor. 1900 wurd Curie repetitoor uun det École polytechnique. 1905 wurd hi lasmoot faan't Académie des sciences.
De 26. Jüüle 1895 freid hi det poolsk füüsiker Maria Skłodowska. Hat 1892 tu Pariis kaam, am sin wedenskapelk studiarin uun't Fakulteet för Natüürwedenskapen faan Pariis (faculté des sciences de Paris) widjer tu maagin. Hat haa wat för Wilhelm Röntgen sin ütjfinjingen auer röntgenstrualer an Henri Becquerel, diar 1896 at raadioaktiwiteet ütjfoon, sin werk. Pierre ded sin ual forskingen tu magnetismus ap an werket mä sin wüf mä uraan.
Pierre Curie stoorew de 19. April 1906 uun't ääler faan 46 juaren uun en ferkiarsmalöör: hi fool oner en hingstfuurwerk an sin hoodskrook wurd breegen.
Pierre an Marie Curie hed tau foomnen:
- Irène Joliot-Curie, diar üüs sin aalern 1935 mä san maan Frédéric Joliot-Curie a Nobelpris för Chemii för sin werken tu det konstelk raadioaktiwiteet fing; an
- Ève Curie, diar en wäältbekäänd biografii auer sin mam skreew an Henry Labouisse freid. Labouisse wurd at hood faan UNESCO. Uun a tidj hi hood faan't organisatschuun wiar, fing det 1965 a Nobelpris för Frees.
De 20. April 1995 wurd dön sterewelk auerrester faan Pierre an Marie Curie mä'n stootslik iin uun't Panthéon uun Pariis auerfeerd.