Sjip

(Hüs)sjip

Tau Sjip (Ovis orientalis aries)
fing Miarönern üp en Barig ön di Alpen

Klasi:	Tetjidiirter (Mammalia)
Ördning:	Hingstfutdiirter me paarwiis Taunen (Artiodactyla)
Familii:	Huurndiirter (Bovidae)
Önerfamilii:	Sjip en Siigen (Caprinae)
Aart:	Muflons (Ovis gmelini)
Öneraart:	(Hüs)sjip

Wedenskapelk nööm

Ovis gmelini aries

Linnaeus, 1758

Dat Uurt Sjip uur fuar dat Hüssjip (Ovis orientalis aries) brükt.
Hat es en domestitsiareti Aart fan't Mufflon, wat en wildi Sjip es.
Dat Sjip jert tö di Tetjidiirter.

Bidüüting fuar di Mensken

Dat Hüssjip drait tjuk Hiir, wat offskiart uur, dat em diarfan Üül maaki ken, hur da weđer Kluađer fan maaket uur.
Dat Fleesk fan di Sjip uur hol eten. Deling es dit man nönt muar fuar ark Dai, aurdat nü di Hanel diartwesken es, en diarfan es dit jüür uuren.
Sjip uur molken, en da maaket em fan di Molk fuar't miist Aast. Uk des es döör di Hanel diarme aartig wat jüürer uuren.

Bidüüting ön Nuurđfriislön, jerer

Fuar't Lön

Di Sjip laap di hiili Dai ombi en sjuk wat tö iit.
Ja hual diarme di Hiir of dat Geers kuurt, en ön di Diken stompi ja di Öört fast. Diarfaur sen üp di Diken uk langsen Sjip laapen, dat di Öört diarfan rocht hart en fast blift.

Produkti

Aur lung Tiren heer em senerk üp di Ailönen fan di Hun iin ön di Mür lewet.
Di Hofstairen her hok Henen, hok Swinj, mesken en Kü of da efen Sjip.
Di Buern her langsen en bet muar üs dit, wat āpeten uur, en sa kür di gans gur aur di Jaaren kum.
Ön di Tērper wiar da uk en bet Hanel me di Produkti fan di Diirter, man diarfan es nemen sa rocht rik uuren.

Söner jaar Diirter kür di Mensken ek gur aurlewin, dit wiar nönt en foraasi. Söner jaar Sjip her ja nönt en maaki Kluađern fan, söner di Molk fan di Sjip kür ja niin Sjipaast maaki, en wan di Sjip ek of en tö uk Sikis fing, da wiar di Sjip bal ütstorewen.

Me di Skit fan di Sjip (Sjipluurter) kür em uk haitsi. Diarfuar uur di Jungen jerer üp Dik stjüürt en haali des fan diar.

Diar kām ja ek aliweegen en Toch of Föriskep aur, wat "fresk" Fleesk fan Niiseelön braacht, en di Kluađern fan Indien, sa üs dit deling es.

Bidüüting ön Nuurđfriislön, deling

Fuar't Lön

Di Wichtighair fuar di Diken es lik blefen.
Üp Söl sen ön di Iitplaatsen fan di Sjip nü Straaten (Di Sjipkaamp ön Ual-Weesterlön es nönt üđers üs masi Beton, Straaten en Bechningen. Jerer es diar di "Inselbaan" langs köört.
Nuurđfuar, ön di ual Baantrasi, köör di Autos sent 1980 wat gauer hentö Woningstair, aurdat diar di Umgehungsstraat becht uuren es.
Di Hiiren fan Brērerep en Kaamp sen al lung öner "Natuursjuts" en diar pasi noch niin Sjip muar hen.
Ön't Listlön laap jit masi Sjip en trapi diar di Dünemhalemer fast, en ja hual di uk kuurt.

Produkti

Di Hanel heer di Aarber me di Sjip temelk foranert.
Ön delings Warel uur dat Fleesk fuar di Friisen fan aural üp Wārel diarhen köört, en di Sjip fan di Diken uur fuar't miist naa Frankrik köört.
Uk di Molk en di Üül uur ek muar ön di Buernstairen foraarbert. Dat miist uur forkoopet en üđershur bihanelt en tö nii Produkti maaket.
Wan em nü en Stek "Salzwiesenlamm" haa wel, skel em jüür bitaali, en em weet aaftinoch ek, hurfan dit kemen es.

Hanel ön Dütsklön

Bit hentö di 1950er Jaaren uur di Sjip gurttain en da skul ja fuaral Üül dö.
Dit es nü wat üđers uuren: Fan delings "Fleeskproduktsjoon" es dit diarhen kemen, dat di Sikis al üs Fleeskprodukt forkoopet uur.
Üül es deling bluat jit 20% fan dit wert, wat et 1950 wert wiar.
Aur dit hen jeft et uk jit Molksjip (Fuaral ön Uastfriislön) of Sikis fuar Sikifeli (Karakulsjip, fuaral ön Usbekistan).

Fan Sjipstiaremer uur uk Streengern maaket, man di uur öner di Noom "Katzendarmsaiten" forkoopet.

Fan Sjip kum uk forskelig Stofi, wat em fuar Leechters, Seep en Liim brüki ken.

Futnooten

Commons: Hüssjip – Saamling fan Skelter en Videos

Wikispecies heer en artiikel tö: Hüssjip