Öörtööl

Öörtööl es en natüürelk Mineraal, en diar es Kööl-Weeterstof ön.

Platfurem tu eerdööle-böörin uun a waas faan a Meldorfer Bocht

Om diar bitukum, skel Höölern diip iin ön di Öört bööret uur. Al ön di 1850er Jaaren heer em diarme ön Nuurđerdütsklön bigent.

Iin ön Öörtööl es masi Energii, diar uur Stroom me maaket, en bal ark Auto of Lastwain kköört diarme. Man uk, om Könststof tö maaki, es Öörtööl nöörig.

Aurdat em diar sa fuul me maaki ken, jit dit uk dit suurt Gul.

Hur fuul Energii haa Ööl-Produkti?

Di Energii iin ön en Brenstof uur üs kWh/m³ meten:

Diesel: ~ 10.000 kWh/m³
Bensiin: ~ 8.500 kWh/m³
Swaarööl: ~ 10.000 kWh/m³

Wan em dit döör düüsent diilet, da weet em, wat iin ön jen Liter es.
Dit jit fuar 1 l Bensiin ombi 8,5 kWh, fuar Diesel ombi 10 kWh.

Dit jit uk: Wan en Dieselmotoor en en Bensiinmotoor di salev Aarber dö, da ken em ütreekni, hok muar Energii diarfuar nemt:

Bispöl Passat 35i:

En TDI-Dieselmaskiin (83 kW) nemt ön di Somer ombi 6 Litern Kraftstof üp 100 km, dit sen bi 10 kWh/Liter ombi 60 kWh.
Di 1,6 Liter-Bensiinmotoor me 74 kW nemt ön di Somer ombi 7,3 Litern, dit sen bi 8,5 kWh/Liter 62,05 kWh.

Di Bensiinmotoor nemt diareeđer ombi 5% muar. Diartö kumt jit, dat ombi 20 % muar Kraftstof forbronen uur, dit meent muar CO2 iin ön di Rook. Fuar Bensiin uur 2,3 kg CO2/Liter reeknet, fuar Diesel sen dit 2,65 kg.

Diesel: 6 Liter x 2,65 kg = 15,9 kg/100 km of 159 g/km
Bensiin: 7,3 Liter x 2,3 kg = 16,79 kg/100 km of 167,9 g/km

Öndönen uur biiring me muar CO2, en di Diesel heer aur di Fiinstof en ruar Plaketi, di mut gaar ek muar aural köör.

Wan em en Elektropassat her, da wöör di noch ombi 15 bit 20 kWh fuar 100 km nem.
Diarön sjocht em, hurfuul fan dit Ööl bi en Forbreningsmotoor tö Wāremker en Üđers, hur dit ek fan köört, uur.

Me di Haitswert fan dit Ööl ken em di Energii-Ütnüting ütreekni.

Öörtööl-Produkti

Wat fan Öörtööl maaket uur ken

Bilen

Me sok Böörern uur diip Höölern iin ön di öört bööret.
Fan san Böörtürn uur dialbööret.
Dit es en Pomp, diar dit Ööl naa boowen pompet.
Sok Pompen stuun uk ön Nuurđerdütsklön ombi.

Luke uk diar

Wikimedia Commons heer Skelter of Filmi aur: Öörtööl