Frankrik/sö

Frankrik es en Lön' ön Weest-Europa.
Di Hauptstat es Paris.

Republik Frankrik

Faani
Flāg

Waal-Snak: Liberté, Egalité, Fraternité

(Franzk fuar „Friihair, Likhair, Brüđerlkhair“)

Amtsspraak

Franzk

Hauptstat

Paris

Staatsforem

Republiik

Regiaringsforem

Semipresidentiellet Regiaringssüsteem

Staats-Boowerst

Staats-President

Regiaringssjef

Premierminister

Gurthair

674.843 km²

Metropolitan-Fr.: 547.026^[1] km²

Jil

Euro (1 € = 100 ct)

Staats-Bigening

:

Natsjonaalhümne

"Marseillaise"

Natsjonaalfiirdai

14. Juuli

Tiren-Zooni

UTC+1 MEZ

Auto-Keenteeken

F

Internet-TLD

Metropolitan-Fr.: .fr

Franzk Aursee-Gibiiti:: .bl, .gf, .gp, .mf, .mq, .nc,
.pf, .pm, .re, .tf, .wf, .yt

Tilefoon-Fuarwaal

Metropolitan-Fr.: +33

Franzk Aursee-Gibiiti: +262, +508, +590, +594,
+596, +681, +687, +689

Frankrik es Meföliger ön di NATO , di Europäische Union en di Foriinigt Natsjoonen.

Geografii

Di hoogst Barig fan Frankrik es di Montblanc (4.808 m).
Di gurtest Weeterströömi sen Schelde, Loire, Maas än Rhône.
Frankrik nemt 543.965 km² fan di Warel iin.
Paris es di gurtest Stat, man di Metropoolregioonen Marseille, Lille en Lyon haa uk muar üs jen Miljoon Iinuuners.
Üđer gurt Staten sen Toulouse, Bordeaux, Nice, Nantes, Straatburg, Grenoble en Rouen.

Frankriks Naibern sen:

Belgien en Luxemborig ön Nuurđen
Dütsklön, di Swaits en Italien ön Uasten,
Monaco, Spanien en Andorra ön Süđen,
Gurt-Britanien ön Weesten.

Histoori

Hurom Frankrik?

Di Grensen fan delings Frankrik sen fuar't miist lik üs di Grensen fan't ual Gallien, hur di keltisk Gallier uunet haa.
Julius Cäsar fan't Röömisk Rik nem Gallien iin, en dit wiar ön't 1. Jaarhönert.
Di Gallier haa da di röömisk Spraak (latiinsk) aurnemen, en dit wiar di Grünlaag fuar di Franzk Spraak en Kultuur.
Dat Kristendom uur ön't 2. än 3. Jaarhönert dat nii Liiwing, ön't 4. än 5. Jaarhönert wiar al sa fuul Kristen önerwai, dat Hieronimus fan Stridon skref, dat Gallien "frii fan Häresie" wiar.

„Di Friihair weegit dat Folk di Wai.“ fan Eugène Delacroix, en Symbool fuar di Histoorii fan di „Grande Nation“.

Ön't 4. Jaarhönert sen Germansk Grupen aur di Rhiin hentö Gallien kaamen, fuaral Franken. Diarfan kumt waarskiint't di Naam Frankrik.

Frankrik en dat Kristendom

Fan ali germansk Folksgrupen üt des gurt Folkswanering wiar dit di Franken, wat üs jerst dat Kristendom önnemen haa.
Di Friisen en di Saksen haa des ek jerer üs ön't leeter Merelaaler dönen. Di Saksen sen diaraur sa temelk di Leest wesen.

Fan Köningen, Engelsken en Koloniien

Di Karolingers her bit hentö 987 Macht aur Frankrik, eeđer des uur Hugo Capet diar Köning.
Twesken 1096 än 1270 wiar Frankrik bi fjuur Krüztochen me üp Wai. Aur jaar normandische (jurtkaamen???) regiaret engelsk Köningen gurt Diilen ön di Weesten fan Frankrik.
Wan Köning Philip IV storewen wiar (1314), haa di Engelsken jaar Rocht aur di Throon forleesen.
Frankrik her tö des Tir fjuur maal sa fuul Iinuuners üs Engelön. Di Engelsken her man militeerisk wat muar Kraft.
Achter di Hönertjaarig Krich haa Engelön sin Rochti ön't Fastlön man dach forleesen (Bluat Calais blef bit 1558 engelsk.).

Ön't 17. Jaarhönert kām di franzk Köningskep me Ludwig XIV tö sin hoogst Punkt.
Diarfan wiar uk di franzk Spraak raaket: Des uur fuar di literaarisk Selskepen en di Forwalting diarfan brükt, en aur des kām di Spraak iin ön en üđer kultureli Kontekst.

Ön't leeter 18. Jaahönert her Frankrik masi Kolonien ön Nuurđer- en Süđer Ameerika, Afrika än Asien.

Franzk Rewolutsjoon, Napoleon Bonaparte

Di Franzk Rewolutsjoon (1789) wiar dat Jen fan di Monarkii ön des Lön. Frankrik uur en Republik. Des Republik waareti man ek olter lung.
Al ön't Jaar 1799 fing Napoleon I di Macht aur't Lön.
Leeterhen uur Napoleon Kaiser fan dat jerst Franzk Rik (1804–1814).
Ön't Jaar 1815 uur Napoleon me sin Armee bi di Slacht fan Waterloo dialslain.

Jerst en taust Warelkrich

Di Weestfront fan di Jerst Warelkrich wiar fuar't miist ön di Nuurđ-Uasten fan Frankrik.
Di Strir ön di Sjütsengreewen wiar di gurtest Masenslachterii ön di Histoorii fan Frankrik.
Di Taust Warelkrich wiar üđers, des mool kür Dütsklön Frankrik iin ön tau Weeken iinnem. Dat wiar ön di Mai/juuni fan 1940.

Demografii

Ön Frankrik lewi ombi 62,2 Milljoonen Mensken (Juuli 2008).

Etnische Grupen

Keltisch en latinsk me teutoonsk, slavisk, nord-afrikaansk, indochineesk, baskisk Menerhair.

Religjoonen

83%-88% as katoolsk, 2% protestantsk, Juuden 1%, Moslems 5%-10%, üđder 4%.

Spraaken

Franzk es Amtsspraak, Menerhairenspraaken sen Nederlönsk ön di Nuurđweesten, Bretoonsk ön Weesten, Katalaansk en Baskisk ön Süđen.

Ökonomii

Dat Brutobenenlönsprodukt per Haur wiar $32.600 ön 2007. In 2007 wiars 2,2% fan di hiili Ökonomii Loonbidreft, 20,6% Industrii en 77,2% Tiinst-Bruarwening.

Luke uk diar

Futnooten

↑ Auswärtiges Amt

[1] Auswärtiges Amt

[1]