Beryllium

Täkst aw mooringer frasch

Beryllium as en keemisch elemänt ma sümbool Be än atoomnumer 4. Dåt as en junkgra jardalkaalimetal.

SIMS späktrum foon da isotoope

Äinschape
[He] 2s2 4 Be Perioodesüsteem Klik aw sün latje blook for en ouder elemänt
Ålgemiin
Noome, Sümbool, Ordenstål	Beryllium, Be, 4
Seerie	Äidalkalimetalle
Gruppe, Perioode, Blook	2, 2, s
Ütsiien	wit-gra metalisch
Mase-önjdiilj önj e wrålhüle	5 · 10−4 %
Atomaar
Atommasse	9,01218 u
Atomradius (beräägned)	112 () pm
Kovalenten Radius	90 pm
Elektroonekonfigurasjoon	[He] 2s2
Elektrone pro Energieniveau	2, 2
Austrittsarbeit	5,0 eV
1. Ionisierungsenergie	899,5 kJ/mol
2. Ionisierungsenergie	1757,1 kJ/mol
Füüsikaalisch
Agregaattustånd	fääst
Kristallstruktur	hexagonal
Tächte	1,848 g/cm3
Mohshärte	5,5
Magnetismus	diamagneetisch
Smultpunkt	1551,15 K (1278 °C)
Sjoodepunkt	2750 K (2476,85 °C)
Molar Volumen	4,85 · 10−6 m3/mol
Ferdåmpingswårmk	292,40 kJ/mol
Smultwårmk	12,20 kJ/mol
Dåmpdrük	4180 Pa
Schålgauihäid	13000 m/s
Spetsiifisch wårmkkapatsiteet	1825 J/(kg • K)
Elektrisch liidjefjardihäid	31,3 · 106 S/m
Wårmkliidjefjardihäid	201 W/(m • K)
Kemisch
Oksidasjoonstustånde	2
Oxide (Basizität)	BeO (amfoteer)
Normåålpotentsjåål	−1,85 V (Be2+ + 2e− → Be)
Elektronegativiteet	1,57 (Pauling-Skala)
Isotoope
Isotop NH t1/2 ZM ZE MeV ZP 7Be in Spuren 53,12 d ε 0,862 7Li 8Be {syn.} 6,722 · 10−17 s 2 α 0,092 - 9Be 100 % Stabil 10Be in Spuren 1,51 · 106a β- 0,556 10B 11Be {syn.} 13,81 s β- 11,506 11B
Mör Isotoope sii Liste foon Isotoope.
NMR-Äinschape
Spin γ in rad·T−1·s−1 E fL bei B = 4,7 T in MHz 9Be -3/2 3,759 · 107 0,0139 28,1
Sääkerhäidshaanewisinge
Gefåårstufkåntiikning üt RL 67/548/EWG, Anh. I
Sehr giftig (T+)
R- än S-Seetinge	R: 49-E25-E26-E48/23-36/37/38-43
	S: 53-45
Süwid möölik än gebrüklik, wårde SI-iinjhäide ferwånd. Wan ai ouers fermårked, jüle da önjjääwene dooten bai ståndardbetängelse.

Önjtdäking

Ås jarste erkånd Nicolas-Louis Vauquelin dåt 1798 önj oksüüdisch form. Önj dåt iir 1828 luked dåt Friedrich Wöhler ås uk Antoine Bussy dåt metal döör reduksjoon foon berylliumchlorid ma kalium fri tu måågen. Di Noome Beryllium ståmt foon dåt griichische βήρυλλος, berullos, beryl, önj dåt Praakrit veruliya, önj dåt Paali veḷuriya foon veḷiru unti viḷar, "bliik wårde", wåt haanewist aw dåt bliik blai foon di hoolewäädelstiinj beryl. Dåt håt, dåt en liising foon beryllium swätjåchti smååget, weeram dåt dåtdeer elemänt en tidlung di noome 'Glucinium' dräägen heet (foon dåt griichisch glykys wåt swätj bedjüset). Da eedere kemiste da dåt mälded heewe, däin dåt stärwend: berylliumferbininge san nämlik bäisti gafti.

Önjwiinjinge

Dåt as en gödj materjool am röntgenwaninge üt tu måågen, ouerdåt jüdeer strooling döör jü läich masentachte foon beryllium ai stark absorbiird wårt än dåt metal aw e oudere side starkenooch as am en faakumsüsteem ouftusliten.

Wan beryllium ütseet wårt önj α-strooling, heet dåt jü äinschap neutrone fritujeewen. Dåt wårt deeram wälj ås en swåk neutronekwäl ferwånd.

For ålem önj legiiringe ma koower wårt dåt elemänt foole ferwånd, ouerdåt suk materjoolie goue äinschape awwise. Da san goue liidjere foon elektritsiteet ås uk fon wårmk, da san lächt, stark, stif än hard än widerstönje korrosjoon än trååthäid. Da wårde önjwånd önj punktswaiselektroode, metalfäädere än eläktrische kontakte. Önj Lufttfård-, rümfård- än rustings-industrii fine ja besuners önjwiinjing.

Uk önj e nukleårindustrii fant dåt elemänt önjwiinjing, dåt heet en läige döörsnaas for dåt önjfången fon tärmische neutrone.

Berylliumoxüüd wårt wälj önjwånd am sin goue wårmkliidjing, starkhäid, hardhäid än san besunners huuge smultpunkt. Önj mötjseeting tu dåt metal as dåt en isolaator.

Berylliumoxüüd wårt uk åltens mör ås materjool for lüdspreegermembråne ferwånd.

Awfålende äinschape

Beryllium heet foon da lächte metale åån fon da huuchste smultpunkte. Di [elastitsiteetsmodul]] as amtränt en treedepårt foon dåt foon stool, dåt as en goue wårmkliidjer, ai-magneetisch än teemlik stabiil. Bai rümtämpratur än normoole drük wårt et ai foon ë atmosfeer önjgram, wårschiinjlik deeram ouerdåt et en ferbadende oksüüdlååge biliet. Deeram koon dåt uk en kläis önj glees mååge. Dåt wårt sügoor foon konsäntriirde salpeetersöre ai önjgram. For ålem önj da Buell-motoorfiile, weer dåt önjwånd wårt önj e legiiring foon dåt öölepump-kamfiilj, heet et räigelmääsi gaftie Reaksjoone ütliised.

Ütsiien

Önj e natör kamt dåt for önj bünene tustånd önj mineroole ås bertrandit, beryl, chrysoberyl, phenakit, aquamarin än smaragd. Da biise leeste san huulewäädelstiine.

Referenze

Beryllium