Madelaafrikoons Republiik

"Madelaafrikoons Republiik" uun öler spriikwiisen

Sölring Öömrang Fering Halunder Halifreesk Mooring Wiringhiirder Karhiirder Gooshiirder

Tekst üüb Fering

Det Madelaafrikoons Republiik (üüb Sango: Ködörösêse tî Bêafrîka) as en banenstoot uun a maden faan Aafrika. Uun a nuurd leit Tschad, uun a nuurduast Sudaan, uun a uast Süüdsudaan, uun a süüd det Demokraatisk Republiik Kongo, uun a süüdwaast at Republiik Kongo an uun a waast Kameruun. At lun hee 3.895.139 lidj (2003)^[1]. At hoodsteed as Bangui.

Flag

Det Madelaafrikoons Republiik uun Aafrika

GeografiiBewerke

Bangui

Obo

TSCHAD

SUDAAN

SÜÜDSUDAAN

DR KONGO

KONGO

KAMERUUN

Koord faan det Madelaafrikoons Republiik

Geograafisk LaagBewerke

Det Madelaafrikoons Republiik hee en gratens faan 622.984 km² an as do det fiiw-an-fiartigst gratst lun uun a wäält.

At lun dialt grensen mä seeks lunen. Det lingst grens (1747 km) faan’t lun wurt mä det Demokraatisk Republiik Kongo an det lingst grens (174 km) faan't lun wurt mä Sudaan diald. At lun dialt uk en 1556 km lung grens mä Tschad, en 1055 km lung mä Süüdsudaan, en 901 km lung mä Kameruun an en 487 km lung mä’t Republiik Kongo.

BergerBewerke

Det huuchst berig (1420 m) as de Mont Ngaoui. En öler berig as de Toussoro Berig, wat 1330 m huuch as.

KliimaBewerke

Det Madelaafrikoons Republiik hee en tropisk kliima.

Indialing faan FerwaltingBewerke

At lun hee 14 prefektüüren (Préfectures), tau wiartskapsprefektüüren (Préfectures économiques; Nana-Grébizi an Sangha-Mbaéré) an en aanjstendig steed (Commune autonome; Bangui).

	Prefektüür	Grate (km²)	Lidj (2003)	Hoodsteed
1	Bamingui-Bangoran	58.200	43.229	Ndélé
2	Basse-Kotto	17.604	249.150	Mobaye
3	Haute-Kotto	86.650	90.316	Bria
4	Haut-Mbomou	55.530	57.602	Obo
5	Kémo	17.204	118.420	Sibut
6	Lobaye	19.235	246.875	Mbaiki
7	Mambéré-Kadéï	30.203	364.795	Berbérati
8	Mbomou	61.150	164.009	Bangassou
9	Nana-Mambéré	26.600	233.666	Bouar
10	Ombella-Mpoko	31.835	356.725	Bimbo
11	Ouaka	49.900	276.710	Bambari
12	Ouham	50.250	369.220	Bossangoa
13	Ouham-Pendé	32.100	430.506	Bozoum
14	Vakaga	52.255	46.500	Birao

BefölkringBewerke

Efter a Feriand Natschuunen, hee det Madelaafrikoons Republiik uun 2017 4.659.000 iinwenern. 43 % faan‘t befölkring san oner 15 juar ual an bluat 4 % faan‘t befölkring as ääler üüs 65.

SpriikenBewerke

Dön amtelk spriiken san Fraansöösk (sant at suwereniteet) an Sango (sant 1991).

HistooreBewerke

Det fraansöösk armee saat 1887 en post ap, wat leeder Bangui wurd. Faan heerütj saat 1890 det militeersk okupatschuun faan’t lun iin, diar 1900 oner’t beteekning Oubangi-Chari fraansöösk militeerteritoorium wurd. Det wurd 1906 mä Tschad ferianigt an leeder en kolonii banen faan Fraansöösk Äkwatoriaalaafrika. At lun wurd 1960 suwereen. Efter en putsch uun 1966 wurd generool Jean-Bédel Bokassa hood faan’t regiaring. Bokassa wurd 1972 president tu a leewentstidj an 1976 keiser faan det Madelaafrikoons Rik. Hi wurd 1979 faan en putsch deelsaatet.